Ըստ Միջազգային թափանցիկություն- Վրաստանի, նախընտրական շրջանում
«Վրացական երազանքի»
ֆինանսները, ինչպես ընդհանուր եկամուտների, այնպես էլ ծախսերի
առումով, գրեթե 2,5 անգամ գերազանցում էին մյուս 12
կուսակցությունների միասին վերցրած:
Ըստ կազմակերպության, սա վկայում է կուսակցությունների միջև
ֆինանսների չափազանց անհավասար բաշխման մասին և վնասում ընտրական
միջավայրին:
Միջազգային թափանցիկություն- Վրաստանը ուսումնասիրել է 2021 թվականի
օգոստոսի 2 -ից սեպտեմբերի 12 -ը քաղաքային ընտրությունների
քարոզարշավի ֆինանսավորման խնդիրները: Հարցման համար ընտրվել են այն
13 ընտրական սուբյեկտները, որոնք ֆինանսավորվել են պետական բյուջեից
կամ նվիրաբերվել են առնվազն 100,000 լարի տարվա ընթացքում:
Ընտրական սուբյեկտներից ստացած եկամուտները
Ըստ «TI-Վրաստան» զեկույցի, 13 ընտրական սուբյեկտ օգոստոսի 2-ից
սեպտեմբերի 12-ը ստացել է ընդհանուր առմամբ 11,905,640 լարի: Այս
գումարի մոտ 70% -ը ՝ 8 288 650 լարի, գալիս է իշխող
կուսակցությունից: Երկրորդ տեղում ՄԱՇ-ն է ՝ 774 721 լարի, իսկ
«Գախարիան ՝ Վրաստանի համար» երրորդը ՝ 758 701 լարի:
Միևնույն ժամանակ, սուբյեկտների ստացած ընդհանուր եկամտի 83% -ը
ստացվել է մասնավոր (նվիրատվություններ և բանկային վարկեր)
ֆինանսավորումից, և միայն 17% -ը `պետական: 13 ընտրական սուբյեկտներից
հաշվետու ժամանակահատվածում նվիրատվություն է ստացել ութը, որոնցից
ամենաշատը `երեք կուսակցություններ ՝
«Վրացական երազանք» - 7,837,030 լարի (բոլոր նվիրատվությունների 84%
-ը),
«Գախարիա ՝ Վրաստանի համար» ՝ 757 811 լարի,
ՄԱՇ - 543 182 լարի,
Միայն Եվրոպական Վրաստանն է օգտվել բանկային վարկից, որը սեպտեմբերի
8-ին 12 ամսվա ընթացքում 500 հազար լարի վարկ է վերցրել Ազատության
բանկից ՝ տարեկան 14%տոկոսադրույքով:
Ընտրական սուբյեկտների կատարած ծախսերը
Օգոստոսի 2 -ից սեպտեմբերի 12 -ը 13 ընտրական սուբյեկտ ծախսել է
10,926,299 լարի, որից 70% -ը (7,600,097 լարի) բաժին է ընկել
«Վրացական երազանքին», երկրորդ տեղում Լելո -Մամուկա Խազարաձեն է ՝
796,369 լարիի, իսկ երրորդ տեղում ՝ «Գախարիա - Վրաստանի համար »703
604 լարիով:
Ընտրական սուբյեկտների ընդհանուր ծախսերի 61% -ը գոյացել է գովազդից:
Մնացած կատեգորիաներից ամենամեծը վարձակալության ծախսերն էին
(ընդհանուր ծախսերի 6% -ը) և աշխատավարձերը (4%):
Ամենից շատ (5,299,065 լարի) գովազդի վրա ծախսել է «Վրացական
երազանքը», որը կազմում է 13 ընտրական սուբյեկտի գովազդային ծախսերի
79% -ը: Ինչ վերաբերում է գովազդային կատեգորիաներին, ապա ամենամեծ
գումարը ծախսվել է արտաքին գովազդի համար (3,837,787 լարի), որի
ամենամեծ մասը `88% -ը, ստացվել է «Վրացական երազանքից»:
Քաղաքական կոռուպցիայի կամ այլ տեսակների հնարավոր խախտումներ
Ըստ զեկույցի, իշխող կուսակցության դոնոր իրավաբանական անձինք և անհատ
դոնոր ընկերությունները 2021 թվականին (հունվարի 1-ից սեպտեմբերի
12-ը) շահել են մոտավորապես 122,2 մլն լարի ընդհանուր պետական
մրցույթներ և ստացել 4,5 մլն լարի պետական գնումների պարզեցված
պայմանագրեր: Այս ընկերությունները և նրանց ուղղակի կամ անուղղակի
դոնորները նույն ժամանակահատվածում հավաքել են մոտ 2 միլիոն լարի ՝
հօգուտ Վրացական երազանքի։
Նախկին վարչապետ և իշխող կուսակցության հիմնադիր Բիձինա Իվանիշվիլիի
հետ փոխկապակցված «Զիմո» ՍՊԸ -ն խոշորագույն պետական կապալառուներից
է: Այս ընկերությունը տարվա ընթացքում շահել է շուրջ 13,2 մլն լարի
պետական մրցույթ, և Իվանիշվիլիի և այս բիզնես խմբի հետ կապ ունեցող 12
անձինք տարատեսակ կերպով մեկ տարվա ընթացքում ընդհանուր առմամբ
նվիրաբերել են 512,000 լարի «Վրացական երազանքին»: Ըստ զեկույցի, այս
խմբի անհատները գրեթե ամեն տարի զգալի գումարներ են նվիրաբերում իշխող
կուսակցությանը:
«Արսակիձե -2000» ՍՊԸ-ի սեփականատերերը հաճախ գումարներ են
նվիրաբերում իշխող կուսակցությանը կարճ ժամանակահատվածում: Այս խմբի
տասնհինգ անդամներ այս տարի ընդհանուր առմամբ 670,000 լարի են
նվիրաբերել իշխող կուսակցությանը։
Տարվա ընթացքում 23 մլն լարի արժողությամբ մրցույթում հաղթած
ընկերությունների սեփականատեր Նուգզար Աբալակը `«Ճանապարհաշինության
բաժին ″ 1» և «Ճանապարհաշինության բաժին №2 », ընդհանուր առմամբ
45,000 լարի է նվիրաբերել «Վրացական երազանքին»:
«Արալ» ՍՊԸ -ն 2021 թվականին շահել է 20,6 մլն լարիի մրցույթներ, իսկ
դրա սեփականատեր Դեմետրե Թաթեշվիլին 50 000 լարի է նվիրաբերել իշխող
կուսակցությանը:
Մեկ այլ ընկերություն, որը 10 խոշորագույն պետական կապալառուների
թվում էր, «Իբոլիա» ՍՊԸ -ն է, որը 20 հազար լարի է նվիրաբերել
«Վրացական երազանք» -ին: Այս ընկերության սեփականատերը նախկին
պատգամավոր Իոսեբ Մակրախիձեն է և նրա ընտանիքի անդամները:
Օգոստոսին հաղորդվել է, որ Սամցխե-Ջավախեթիի ներկայացուցիչը `Պետական
անվտանգության ծառայության և ֆինանսների նախարարության մարզային
ղեկավարները, հրահանգել են տեղի գործարարներին գումար նվիրաբերել ի
օգուտ իշխող կուսակցության: «Միջազգային թափանցիկություն- Վրաստանի»
կազմակերպության ուսումնասիրությունը ցույց է տվել, որ օգոստոսի 2-ից
16-ը Սամցխե-Ջավախքի 87 ֆիզիկական և 5 իրավաբանական անձինք ընդհանուր
առմամբ 714,000 լարի են նվիրաբերել իշխող կուսակցությանը:
«Նման կարճ ժամանակահատվածում մեկ աշխարհագրական տարածքից կատարվող
նվիրատվությունների այս քանակը բավականին անսովոր է և կարող է լինել
անուղղակի վկայություն տարածված տեղեկատվության», - ասվում է
զեկույցում:
«Միջազգային թափանցիկություն-Վրաստան» զեկույցը ներառում էր նաև
գովազդային վահանակներ ընդդիմադիր կուսակցությունների ղեկավարների և
երկու հեռուստաընկերությունների ներկայացուցիչների դեմ, որոնք կրում
էին խմբագրական քաղաքականություն, որոնք պարունակում էին նախընտրական
քարոզչություն: Ըստ հասարակական կազմակերպության, նվիրատվությունների
համար օրենքով սահմանված կանոնակարգերը վերաբերում են
կուսակցությունից աջակցություն չկատարելու համար կատարված դրամական
ծախսերին:
Զեկույցում քննարկվում են Գիրչիի թույլ տված խախտումները:
Մասնավորապես, օգոստոսին «Գիրչի» կուսակցության առաջնորդ Վախթանգ
Մեգրելիշվիլին ասաց, որ կուսակցությունը աճուրդով վաճառում է
տեղամասային ընտրական հանձնաժողովների տեղերը, ինչը, ըստ
«TI-Վրաստանի», պետք է դիտվի որպես նվիրատվություն, թեեւ «Գիրչը»
օգոստոսի 2-ից սեպտեմբերի 12-ը տեղերի վաճառքից ստացված եկամուտը չի
հայտարարագրել:
Բացի այդ, Գիրչը ընտրություններին մասնակցելու համար գնել է ավելի քան
100 հազար դոլար արժողությամբ մեքենա:
«Գիրչը եռամսյա հայտարարագրերից ոչ մեկում չի նշում այս մեքենան
գնելու արժեքը, ինչը օրենքի խախտում է»,-ասվում է զեկույցում:
Ըստ Միջազգային թափանցիկություն- Վրաստանի ՝ անհրաժեշտ է, որ
դատախազությունը հետաքննություն սկսի Սամցխե-Ջավախքում տեղացի
գործարարների վրա ճնշումների ենթադրյալ փաստերի վերաբերյալ և
հետաքննություն անցկացնի ՝ արդյոք նման դեպքեր գրանցվե՞լ են Վրաստանի
այլ շրջաններում:
Հասարակական կազմակերպության առաջարկությունն է պետական աուդիտի
գրասենյակին բացահայտել տարբեր քաղաքներում տեղադրվող գովազդային
վահանակների ֆինանսավորման աղբյուրը, որտեղ պատկերված են ընդդիմադիր
կուսակցությունների առաջնորդներ և լրագրողներ, և համապատասխան քայլեր
ձեռնարկել օրենքի խախտման դեպքում և հետաքնել Գիրչի հնարավոր
չհայտարարագրված եկամուտներն ու ծախսերը:
«Ռադիո Մառնեուլի»
Թարգմ․ ՝ Մարգարիտա Միսկարյան
30.09.2021