Freedom House beynəlxalq təşkilatının qiymətləndirməsinə görə, Gürcüstan yarımkonsolidasiya edilmiş avtoritar rejim yolundadır.

Freedom House 2023-cü il yanvarın 1-dən dekabrın 31-dək olan hadisələri qiymətləndirən “Nations in Transit 2024” hesabatını açıqlayıb. Nations in Tranzit illik hesabatı Mərkəzi Avropadan Mərkəzi Asiyaya qədər 29 ölkədə demokratik idarəetmənin səviyyəsini ölçür.

Reytinq 1-dən 7-yə qədər olan şkala əsasında tərtib edilib, burada 7 demokratik tərəqqinin ən yüksək səviyyəsini, 1 isə ən aşağı səviyyəni təmsil edir.

Hesabata görə, əvvəlki illə müqayisədə Gürcüstanın demokratiya balı (3,04) dəyişməz qalıb. Avrasiya regionunda demokratiyanın ən yüksək nöqtələri Ukraynada (3,43), Türkmənistanda isə ən aşağı (1) var. Ukraynadan başqa Ermənistan və Moldova regionda Gürcüstandan daha yaxşı göstəriciyə malikdir.


Baxmayaraq ki, demokratiyaya görə, Gürcüstan tranzit və hibrid rejimlər kateqoriyasında (3,01-dən -4 bala qədər) qalsa da, Freedom House-a görə, ölkə yarımkonsolidasiya edilmiş avtokratik rejimə (2,01-dən 3 bala qədər) meyl edir.

“Hesabatın metodologiyasına əsasən, Macarıstan, Serbiya və daha az dərəcədə Gürcüstan kimi avtokratikləşmiş hibridlər yarı konsolidasiya edilmiş avtoritar rejimlərə çevrilmək yolundadır. Mətbuatdan tutmuş məhkəmə sisteminə qədər əsas institutlar hibrid rejimlərin klassik təriflərinə xas olan siyasiləşmə səviyyəsindən kənara çıxıb və indi hakim partiyalar tərəfindən partizan və ya şəxsi maraqlar üçün effektiv şəkildə istifadə olunur", - hesabatda deyilir.

Freedom House-un hesabatında Macarıstan, Gürcüstan və Kosovoda vətəndaş cəmiyyətinə təzyiq cəhdlərindən bəhs edilir. Bu kontekstdə qeyd olunur ki, Gürcüstan vətəndaş cəmiyyəti 2023-cü ilin martında Gürcüstan vətəndaşlarının kütləvi səfərbərliyi və beynəlxalq təzyiqlər hökuməti Rusiya tipli “xarici agentlər” qanununu geri götürməyə məcbur edəndə analoji təhlükədən qaçıb. Hesabat 2023-cü ili əhatə etdiyinə görə, Gürcüstanın nəticəsini daha da pisləşdirəcək qanun layihəsinin yenidən gündəmə gətirilməsinə daxil edilməyib.

“Daxili və beynəlxalq müxalifət kifayət qədər güclü olduqda, bu alt kateqoriya - hibrid rejimlər 2023-cü ilin martında Gürcüstanda olduğu kimi, konkret məsələlərdə güzəştə getməyə məcbur edilə bilər.

Avtokratikləşmiş hibridlər yarımkonsolidə edilmiş avtoritarizmdən toplaşmaq azadlığına minimal, lakin real hörmət marjası və dövlətin müxalif fikirləri sıxışdırmaq üçün nadir hallarda fiziki zorakılıqdan istifadə etməsi ilə fərqlənir”, - hesabatda deyilir.

Freedom House beynəlxalq ictimaiyyət üçün tam avtoritar idarəetmə tərzinə yaxınlaşan avtokratikləşmiş hibridləri sanksiyaları nəzərə almaq da daxil olmaqla, avtoritar rejimlərə müvafiq rəftar etməyə çağırır.