„ქართული ოცნების“ და მისი ფილიალის, „ხალხის ძალის“ წევრებმა პარლამენტში წარადგინეს საკანონმდებლო ცვლილებები, რომლითაც მნიშვნელოვნად იზღუდება მედიის წვდომა სასამართლო პროცესებზე და საჯარო სივრცეში ინფორმაციის გავრცელებაზე.

რას ითვალისწინებს კანონპროექტი?
2024 წლის 18 ივნისს ინიცირებული და 23 ივნისს გამოქვეყნებული კანონპროექტი საზოგადოების ინფორმაციის თავისუფლებაზე სერიოზულ ზემოქმედებას ახდენს. ძირითადი ცვლილებები ეხება:

სასამართლოს შენობაში, დარბაზში, ეზოსა და დერეფნებში ფოტო-ვიდეო გადაღების აკრძალვას;

მედიის ნაცვლად გადაღების უფლება ენიჭება მხოლოდ სასამართლოს ან მის მიერ უფლებამოსილ პირს;

სხდომის ვიდეო/აუდიოჩაწერა დასაშვები ხდება მხოლოდ სასამართლოს წინასწარი გადაწყვეტილებით, როცა ერთ მხარეს საფუძვლიანი შუამდგომლობით მოითხოვს;

უქმდება კანონის ის ნორმები, რომელიც აქამდე მედიისთვის თავისუფალ გადაღებას და წყაროს არ გამხელის დაცვას ითვალისწინებდა.

რა ზემოქმედება ექნება ამ ცვლილებებს მედიაზე?
ეს ცვლილება მკვეთრად ზღუდავს ჟურნალისტების შესაძლებლობას, დააფიქსირონ:

სამართლებრივი პროცესების საჯაროობა;

პოლიტიკურად სენსიტიური საქმეების გაშუქება;

დემონსტრანტების, სამოქალაქო აქტივისტებისა და სიძულვილის ენის შემთხვევების დოკუმენტირება.

ფოტორეპორტიორები, მათ შორის „პუბლიკის“ ფოტოგრაფი მინდია გაბაძე, უკვე პირდაპირ ამბობენ, რომ სასამართლოს გაშუქება ფაქტობრივად იკრძალება:

„ფოტოგრაფებს ნამდვილად სრულად გვეკრძალება გადაღება, დანარჩენი ჟურნალისტები ბლოკნოტით და კალმით მაინც შეძლებენ შესვლას“.

სადამდე ვრცელდება აკრძალვა?
ახალი წესებით, აკრძალვა ვრცელდება:

სასამართლოს ეზოზე;

დერეფნებზე;

სასამართლო დარბაზებზე.

აქამდე მოქმედი ნორმა პირდაპირ აცხადებდა, რომ სასამართლოს ეზოსა და დერეფანში გადაღება შეზღუდული არ არის. ახლა ეს ჩანაწერი სრულად უქმდება.

როგორია ხელისუფლების არგუმენტი?
კანონპროექტის ავტორები ამტკიცებენ, რომ ცვლილებების მიზანია:

„ერთის მხრივ, მართლმსაჯულების ეფექტიანად განხორციელება, ხოლო მეორეს მხრივ, სხდომების ღიაობის უზრუნველყოფა.“

თუმცა, რეალურად, რეგულაციები არ აძლევს საშუალებას მედიას თვითონ მიიღოს მონაწილეობა სხდომების საჯარო გაშუქებაში და სრულიად დამოკიდებული ხდება სასამართლოს კეთილ ნებაზე.

ვინ არიან ცვლილებების ავტორები?
კანონპროექტს ხელს აწერენ „ქართული ოცნების“ და „ხალხის ძალის“ წევრები:

არჩილ გორდულაძე

თორნიკე ჭეიშვილი

რატი იონათამიშვილი

ალუდა ღუდუშაური

დავით მათიკაშვილი

თენგიზ შარმანაშვილი

ალექსანდრე ტაბატაძე

გურამ მაჭარაშვილი

აკაკი ალადაშვილი

ეს ყველაფერი მხოლოდ ერთი კანონპროექტი არ არის
სასამართლოს გაშუქების შეზღუდვასთან ერთად, ხელისუფლებამ უკვე დააინიცირა სიტყვისა და გამოხატვის თავისუფლების კანონის ცვლილება, რომელშიც:

ცილისწამებაზე მტკიცების ტვირთი გადადის პასუხად გამცემ ჟურნალისტზე;

პროცედურები უფრო მკაცრდება;

საჯარო სივრცეში შეურაცხყოფაც შეიძლება გახდეს სამართლებრივი პასუხისმგებლობის საფუძველი;

წყაროს გაუმხელის უფლება ფაქტობრივად უქმდება.


ეს ორივე ინიციატივა – სასამართლოს გაშუქების შეზღუდვაც და სიტყვის თავისუფლების კანონზე თავდასხმაც – არის ერთი დიდი სურათის ნაწილი:

„ქართული ოცნება“ ქმნის სამართლებრივი მექანიზმების სისტემურ რღვევას, რომელიც ზღუდავს როგორც მედიას, ისე მოქალაქეების უფლებებს – განსაკუთრებით ხელისუფლების მიმართ კრიტიკულ ხმებს.