Rusiya Yaxın Şərqdən gedirmi, qalırmı
Xülasə
10 il öncə Kreml Suriyaya hərbi müdaxilə ilə prezidenti Bəşər Əsəd rejimini xilas etdi, Yaxın Şərqdə öz rolunu damöhkəmləndirdi. Amma
Əsəd ötən ilin sonunda devrildi.
Oktyabrın 13-də ABŞ-nin vasitəçiliyi ilə İsraillə Qəzzanın atəşkəs əldə etməsindən sonra isə Rusiyanın Yaxın Şərqdən çıxdaş olunması təəssüratı yaranır.
Rusiya həmin gün Misirdə 20-dən çox ölkə liderinin qatıldığı sammitdə də gözə dəymədi. Sammitə ABŞ prezidenti Donald Tramp həmsədrlik edirdi. Xarici işlər naziri Sergey Lavrov jurnalistlərə Moskvanın bu tədbirə dəvət olunmadığını deyib.
Kreml isə bu həftəsonu ərəb liderləri ilə Moskvada keçirilməsi planlaşdırılan zirvə görüşünü ləğv edib. "Bloomberg"in mənbələrə istinadla yazdığına görə, sammitin ləğv olunmasının əsas səbəbi region ölkələrindən çox az sayda liderin iştirakını təsdiqləməsi olub.
"Rusiya 2015-ci ildə Suriyaya müdaxilədən bəri Yaxın Şərqdə diplomatik baxımdan bu qədər kənarda qalmamışdı", – Silahların Yayılmaması Tədqiqatları üzrə Ceyms Martin Mərkəzinin Avrasiya üzrə direktoru Hanna Notte AzadlıqRadiosuna bildirib.
Avropa rəsmiləri də AzadlıqRadiosuna adlarının açıqlanmaması şərti ilə deyiblər ki, bütün bunlar Rusiyanın Yaxın Şərqdəki nüfuzunun azaldığını göstərir.
"Bu, Rusiyanın regiondakı rolunun azalmasının daha bir göstəricisi idi. Sammitin ləğvi də bunu sübut edir. Suriya və İraqdan cəmi iki lider iştiraka razılıq verib", – Avropa İttifaqının Rusiya və Avrasiya üzrə bir rəsmisi deyib.
Aİ-nin başqa bir diplomatı isə Rusiyanın Misirdəki sammitdə olmamasını "Qərbin qələbəsi" adlandırıb.
"ABŞ, ərəb və Qərb liderlərini birgə səhnədə görmək, bu prosesdə nə Rusiya, nə də Çinin olması yetərincə simvolik mənzərə idi", – diplomat deyib.
Moskva vs. dəyişən Yaxın Şərq
AzadlıqRadiosunun jurnalisti Reyd Stendiş yazır ki, Moskva sürətlə dəyişən bir Yaxın Şərq reallığı ilə üz-üzədir. Rusiya regiondakı nüfuzu son illər az zərbə yeməyib. Moskva əsas diqqətini artıq dörd ilə yaxındır davam edən Ukrayna işğalına yönəldib.
Moskvanın İranla birlikdə Suriya vətəndaş müharibəsində hərbi müdaxilə edərək dəstəklədiyi Bəşər Əsəd 2024-cü ilin sonunda devrildi, Moskvaya qaçdı.
2023-cü il oktyabrın 7-də ABŞ və Aİ-nin terrorçu saydığı HƏMAS-ın İsrailə hücumu, bunun ardınca genişmiqyaslı İsrail-Qəzza müharibəsi Kremlə əlavə diplomatik problemlər yaratdı. Axı Moskva onilliklər boyunca Tel-Əvivlə strateji münasibətlər qurmuşdu.
İyunda ABŞ və İsrailin İrana hava zərbələri isə Rusiyanın regionda əsas tərəfdaşı olan Tehranı hərbi baxımdan zəiflətdi. Bu da Moskvanı İrana əlavə silah vermək məsələsində tərəddüd göstərməyə vadar etdi.
Təhlilçilər bütün bunları Moskvanın dəyişən siyasi yanaşmasının göstəricisi sayırlar. Rusiya Ukrayna müharibəsinə fokuslandığından digər bölgələrə yönəldə biləcəyi strateji resursları azalıb.
"Bu, resurs məsələsidir. Rusiyanın başqa yerlərə ayıracaq hərbi resursları azdır", – H.Notte bildirib.
Moskvanın üzləşdiyi diplomatik çətinliklərin biri də onun Yaxın Şərqdə yön verməyə çalışdığı mürəkkəb tərəfdaşlıq əlaqələri və strateji maraqlardır.
Rusiya uzun müddətdir İranla güclü münasibətlər saxlayır. Moskva Tehranın əsas xarici investorlarından və silah təchizatçılarından biridir. Tehran isə Ukrayna işğalının ilk ilində Rusiyaya çox ehtiyac duyduğu dronlarla yardım edib, Rusiyanın özündə dron istehsal edən zavod qurulmasına kömək göstərib.
Prezident Vladimir Putin Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri və Səudiyyə Ərəbistanı kimi Fars Körfəzi ölkələri ilə də daha dərin münasibətlər qurmağa çalışır. Moskva üçün getdikcə daha çox əhəmiyyət kəsb edən bu ölkələr isə daha güclü bir İranı istəməzlər.
Bu, Moskvanı çətin seçim qarşısında qoyur: bir yandan regiondakı əsas tərəfdaşı İranı dəstəkləmək istəyir, digər yandan 2022-ci ilin fevralından Ukraynanın işğalına görə üzləşdiyi Qərb sanksiyalarından yayınmasında mühüm rol oynayan Körfəz ölkələri ilə münasibətləri qorumağa çalışır.
Mövqeyi zəiflər, amma getməz
İsrail və HƏMAS arasında son razılaşma vacib diplomatik irəliləyiş sayılsa da, uzunmüddətli və dayanıqlı sülh hələ qeyri-müəyyən qalır.
H.Notte deyir ki, Rusiya Suriyaya müdaxiləsindən sonrakı dövrlə müqayisədə regionda əvvəlki nüfuzunu itirsə də, Misirdəki sammitdən kənar qalması Moskvanın Yaxın Şərqdə artıq təsirinin qalmadığı anlamına gəlmir.
"Rusiya Ukraynada ilişib qalmasaydı belə, ehtimal ki, İsrail-Fələstin məsələlərində əsas oyunçu olmayacaqdı. Soyuq müharibədən sonra Moskvanın bu məsələdə rolu çox məhdud olub", – təhlilçi əlavə edib.
Bu arada Rusiya Suriyada təsirinin qalıqlarını qoruyub saxlamağa müvəffəq olub.
Əsədin devrilməsindən sonrakı bəzi proqnozlara baxmayaraq, Rusiya Suriyadakı Tartus dəniz bazasını və Hmeymim hava bazasını saxlaya bilib. BMT Təhlükəsizlik Şurasının daimi üzvü kimi Suriya prezidenti Əhməd əl-Şəraa hökuməti ilə müsbət əlaqələr qurmağa çalışır.
Əl-Şəraa keçən ay Moskvanın yüksəksəviyyəli nümayəndə heyətini şəxsən qəbul edib. Oktyabrın 12-də CBS-ə müsahibəsində o, Rusiya ilə daha dərin münasibətlər qurmaq üçün qapını açıq saxladığını göstərib.
"Hazırda Rusiya ilə münaqişəyə girmək Suriyaya çox baha başa gələr. Bu, ölkənin maraqlarına uyğun olmaz", – o bildirib.
Əl-Şəraa oktyabrın 15-də Moskvada V.Putinlə görüşəcək. Xəbəri Suriyanın SANA dövlət xəbər agentliyi yayıb. İki lider regiona və beynəlxalq prosesləri, ölkələri arasında əməkdaşlıq yollarını müzakirə edəcəklər.
Bizi Teleqramda izləyin! Yeni xəbərlər anında kanalda! Linkə daxil olub abunə olun!
Bizi WhatsAppda izləyin! Yeni xəbərlər anında kanalda! Linkə daxil olub abunə olun!
Digər maraqlı xəbərlər "Marneuli" radiosunun Facebook səhifəsində.
Bizi "Telegram"da izləyin.
Bizi "TikTok"da izləyin.
Bizi "İnstagram"da izləyin.
Bizi "X"da izləyin.
Şahidi olduğunuz hadisələri çəkib bizə göndərin! +995557994415
Gürcüstanın hər yerindən olan 22 onlayn media birləşdik ki, gec olmadan mübarizə aparaq.
Bu mübarizədə sənin dəstəyin həlledicidir. https://sinatle.media/
Müstəqil onlayn medianı dəstəkləmək üçün ianə et:
# GE76TB7548536080100013
# GE70BG0000000609775306
Repressiv rejim müstəqil onlayn medianı yox etməklə hədələyir. Bu real təhlükəni göstərmək üçün 22 media qurumunun vebsaytı müvəqqəti olaraq dayandırıldı. Bu simvolik addım “İşıq sönməməlidir” kampaniyasından əvvəl həyata keçirildi. Kampaniyanın məqsədi müstəqil medianı qorumaq üçün dəstəkçiləri birləşdirməkdir.
- Oktyabrın 13-də ABŞ-nin vasitəçiliyi ilə İsraillə Qəzzanın atəşkəs əldə etməsindən sonra Rusiyanın Yaxın Şərqdən çıxdaş olunması təəssüratı yaranır.
- Aİ diplomatı Rusiyanın Misirdəki sammitdə olmamasını "Qərbin qələbəsi" adlandırıb.
- "Bu, resurs məsələsidir. Rusiyanın başqa yerlərə ayıracaq hərbi resursları azdır".
10 il öncə Kreml Suriyaya hərbi müdaxilə ilə prezidenti Bəşər Əsəd rejimini xilas etdi, Yaxın Şərqdə öz rolunu da
Oktyabrın 13-də ABŞ-nin vasitəçiliyi ilə İsraillə Qəzzanın atəşkəs əldə etməsindən sonra isə Rusiyanın Yaxın Şərqdən çıxdaş olunması təəssüratı yaranır.
Rusiya həmin gün Misirdə 20-dən çox ölkə liderinin qatıldığı sammitdə də gözə dəymədi. Sammitə ABŞ prezidenti Donald Tramp həmsədrlik edirdi. Xarici işlər naziri Sergey Lavrov jurnalistlərə Moskvanın bu tədbirə dəvət olunmadığını deyib.
Kreml isə bu həftəsonu ərəb liderləri ilə Moskvada keçirilməsi planlaşdırılan zirvə görüşünü ləğv edib. "Bloomberg"in mənbələrə istinadla yazdığına görə, sammitin ləğv olunmasının əsas səbəbi region ölkələrindən çox az sayda liderin iştirakını təsdiqləməsi olub.
"Rusiya 2015-ci ildə Suriyaya müdaxilədən bəri Yaxın Şərqdə diplomatik baxımdan bu qədər kənarda qalmamışdı", – Silahların Yayılmaması Tədqiqatları üzrə Ceyms Martin Mərkəzinin Avrasiya üzrə direktoru Hanna Notte AzadlıqRadiosuna bildirib.
Avropa rəsmiləri də AzadlıqRadiosuna adlarının açıqlanmaması şərti ilə deyiblər ki, bütün bunlar Rusiyanın Yaxın Şərqdəki nüfuzunun azaldığını göstərir.
"Bu, Rusiyanın regiondakı rolunun azalmasının daha bir göstəricisi idi. Sammitin ləğvi də bunu sübut edir. Suriya və İraqdan cəmi iki lider iştiraka razılıq verib", – Avropa İttifaqının Rusiya və Avrasiya üzrə bir rəsmisi deyib.
Aİ-nin başqa bir diplomatı isə Rusiyanın Misirdəki sammitdə olmamasını "Qərbin qələbəsi" adlandırıb.
"ABŞ, ərəb və Qərb liderlərini birgə səhnədə görmək, bu prosesdə nə Rusiya, nə də Çinin olması yetərincə simvolik mənzərə idi", – diplomat deyib.
Moskva vs. dəyişən Yaxın Şərq
AzadlıqRadiosunun jurnalisti Reyd Stendiş yazır ki, Moskva sürətlə dəyişən bir Yaxın Şərq reallığı ilə üz-üzədir. Rusiya regiondakı nüfuzu son illər az zərbə yeməyib. Moskva əsas diqqətini artıq dörd ilə yaxındır davam edən Ukrayna işğalına yönəldib.
Moskvanın İranla birlikdə Suriya vətəndaş müharibəsində hərbi müdaxilə edərək dəstəklədiyi Bəşər Əsəd 2024-cü ilin sonunda devrildi, Moskvaya qaçdı.
2023-cü il oktyabrın 7-də ABŞ və Aİ-nin terrorçu saydığı HƏMAS-ın İsrailə hücumu, bunun ardınca genişmiqyaslı İsrail-Qəzza müharibəsi Kremlə əlavə diplomatik problemlər yaratdı. Axı Moskva onilliklər boyunca Tel-Əvivlə strateji münasibətlər qurmuşdu.
İyunda ABŞ və İsrailin İrana hava zərbələri isə Rusiyanın regionda əsas tərəfdaşı olan Tehranı hərbi baxımdan zəiflətdi. Bu da Moskvanı İrana əlavə silah vermək məsələsində tərəddüd göstərməyə vadar etdi.
Təhlilçilər bütün bunları Moskvanın dəyişən siyasi yanaşmasının göstəricisi sayırlar. Rusiya Ukrayna müharibəsinə fokuslandığından digər bölgələrə yönəldə biləcəyi strateji resursları azalıb.
"Bu, resurs məsələsidir. Rusiyanın başqa yerlərə ayıracaq hərbi resursları azdır", – H.Notte bildirib.
Moskvanın üzləşdiyi diplomatik çətinliklərin biri də onun Yaxın Şərqdə yön verməyə çalışdığı mürəkkəb tərəfdaşlıq əlaqələri və strateji maraqlardır.
Rusiya uzun müddətdir İranla güclü münasibətlər saxlayır. Moskva Tehranın əsas xarici investorlarından və silah təchizatçılarından biridir. Tehran isə Ukrayna işğalının ilk ilində Rusiyaya çox ehtiyac duyduğu dronlarla yardım edib, Rusiyanın özündə dron istehsal edən zavod qurulmasına kömək göstərib.
Prezident Vladimir Putin Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri və Səudiyyə Ərəbistanı kimi Fars Körfəzi ölkələri ilə də daha dərin münasibətlər qurmağa çalışır. Moskva üçün getdikcə daha çox əhəmiyyət kəsb edən bu ölkələr isə daha güclü bir İranı istəməzlər.
Bu, Moskvanı çətin seçim qarşısında qoyur: bir yandan regiondakı əsas tərəfdaşı İranı dəstəkləmək istəyir, digər yandan 2022-ci ilin fevralından Ukraynanın işğalına görə üzləşdiyi Qərb sanksiyalarından yayınmasında mühüm rol oynayan Körfəz ölkələri ilə münasibətləri qorumağa çalışır.
Mövqeyi zəiflər, amma getməz
İsrail və HƏMAS arasında son razılaşma vacib diplomatik irəliləyiş sayılsa da, uzunmüddətli və dayanıqlı sülh hələ qeyri-müəyyən qalır.
H.Notte deyir ki, Rusiya Suriyaya müdaxiləsindən sonrakı dövrlə müqayisədə regionda əvvəlki nüfuzunu itirsə də, Misirdəki sammitdən kənar qalması Moskvanın Yaxın Şərqdə artıq təsirinin qalmadığı anlamına gəlmir.
"Rusiya Ukraynada ilişib qalmasaydı belə, ehtimal ki, İsrail-Fələstin məsələlərində əsas oyunçu olmayacaqdı. Soyuq müharibədən sonra Moskvanın bu məsələdə rolu çox məhdud olub", – təhlilçi əlavə edib.
Bu arada Rusiya Suriyada təsirinin qalıqlarını qoruyub saxlamağa müvəffəq olub.
Əsədin devrilməsindən sonrakı bəzi proqnozlara baxmayaraq, Rusiya Suriyadakı Tartus dəniz bazasını və Hmeymim hava bazasını saxlaya bilib. BMT Təhlükəsizlik Şurasının daimi üzvü kimi Suriya prezidenti Əhməd əl-Şəraa hökuməti ilə müsbət əlaqələr qurmağa çalışır.
Əl-Şəraa keçən ay Moskvanın yüksəksəviyyəli nümayəndə heyətini şəxsən qəbul edib. Oktyabrın 12-də CBS-ə müsahibəsində o, Rusiya ilə daha dərin münasibətlər qurmaq üçün qapını açıq saxladığını göstərib.
"Hazırda Rusiya ilə münaqişəyə girmək Suriyaya çox baha başa gələr. Bu, ölkənin maraqlarına uyğun olmaz", – o bildirib.
Əl-Şəraa oktyabrın 15-də Moskvada V.Putinlə görüşəcək. Xəbəri Suriyanın SANA dövlət xəbər agentliyi yayıb. İki lider regiona və beynəlxalq prosesləri, ölkələri arasında əməkdaşlıq yollarını müzakirə edəcəklər.
Mənbə: Azadlıq Radiosu
Bizi Teleqramda izləyin! Yeni xəbərlər anında kanalda! Linkə daxil olub abunə olun!
Bizi WhatsAppda izləyin! Yeni xəbərlər anında kanalda! Linkə daxil olub abunə olun!
Digər maraqlı xəbərlər "Marneuli" radiosunun Facebook səhifəsində.
Bizi "Telegram"da izləyin.
Bizi "TikTok"da izləyin.
Bizi "İnstagram"da izləyin.
Bizi "X"da izləyin.
Şahidi olduğunuz hadisələri çəkib bizə göndərin! +995557994415
Gürcüstanın hər yerindən olan 22 onlayn media birləşdik ki, gec olmadan mübarizə aparaq.
Bu mübarizədə sənin dəstəyin həlledicidir. https://sinatle.media/
Müstəqil onlayn medianı dəstəkləmək üçün ianə et:
# GE76TB7548536080100013
# GE70BG0000000609775306
Repressiv rejim müstəqil onlayn medianı yox etməklə hədələyir. Bu real təhlükəni göstərmək üçün 22 media qurumunun vebsaytı müvəqqəti olaraq dayandırıldı. Bu simvolik addım “İşıq sönməməlidir” kampaniyasından əvvəl həyata keçirildi. Kampaniyanın məqsədi müstəqil medianı qorumaq üçün dəstəkçiləri birləşdirməkdir.
მსგავსი სიახლეები
ჩვენ შესახებ
ორგანიზაციის ძირითადი მიზანია მარნეულის მუნიციპალიტეტში მედია პლათპორმის მეშვეობით მისცეს მოსახლეობას (თემს) საშუალება ისარგებლოს უფლებით იყოს ინფორმირებული და გააძლიეროს სამოქალაქო სექტორი და მისცეს საშუალება თემს იყოს აქტიურად ჩართული გადაწყვეტილების მიღების პროცესებში.
საკონტაქტო ინფორმაცია
mobile: +995 557 99 44 15
ელ. ფოსტა: marneulifm@gmail.com
მოცემული ვებ გვერდი „ჯუმლას" ძრავზე შექმნილი უნივერსალური კონტენტის მენეჯმენტის სისტემის (CMS) ნაწილია. ის USAID-ის მიერ დაფინანსებული პროგრამის "მედია გამჭვირვალე და ანგარიშვალდებული მმართველობისთვის" (M-TAG) მეშვეობით შეიქმნა, რომელსაც „კვლევისა და გაცვლების საერთაშორისო საბჭო" (IREX) ახორციელებს. ამ ვებ საიტზე გამოქვეყნებული კონტენტი მთლიანად ავტორების პასუხისმგებლობაა და ის არ გამოხატავს USAID-ისა და IREX-ის პოზიციას.
This web page is part of Joomla based universal CMS system, which was developed through the USAID funded Media for Transparent and Accountable Governance (MTAG) program, implemented by IREX. The content provided through this web-site is the sole responsibility of the authors and does not reflect the position of USAID or IREX.
საინფორმაციო პორტალი მხარდაჭერილია ევროკავშირის (EU) და კონრად ადენაუერის ფონდის (KAშ) მიერ, პროექტის "იმოქმედე საქართველოსთვის" ფარგლებში. საინფორმაციო მასალების შინაარსზე სრულად პასუხისმგებელია marneulifm.ge და შესაძლოა, რომ იგი არ გამოხატავდეს დონორების შეხედულებებს.
ვებგვერდზე გამოქვეყნებული მულტიმედია მასალები მომზადებულია ჩAღE კავკასიასთან პარტნიორობით. პროექტის "უსაფრთხო და თანასწორუფლებიანი საზოგადოებისთვის" ფარგლებში, დონორთა მხარდაჭერით. მასალების შინაარსზე სრულად პასუხისმგებელია ჟურნალისტთა კავშირი "ხალხის ხმა" და ისინი არ გამოხატავენ დონორი ორგანიზაციების შეხედულებებს.
