Əvvəllər Gürcüstanda yaşayan azərbaycanlı tələbələr ali təhsillərini rusdilli fakültələrdə davam etdirirdilər. Əksər hallarda isə onlar təhsillərini davam etdirmək üçün Azərbaycana gedirdilər. Sonralar etnik azlıq nümayəndələri üçün nəzərdə tutulmuş “1+4” proqramı tətbiq olundu. Bu zaman onlar gürcü dilini məktəbdə tam mənimsəyə bilmədikləri halda məktəbi bitirdikdən sonra ali təhsilə “1+4” proqramı üzrə gürcü dilində başlamalı olurlar.

Azərbaycanlı tələbələr orta məktəbdə bir çox hallarda gürcü və rusdilli sektorlarda təhsil alırlar. Onlar bu dillərdə orta təhsillərini başa vurub Gürcüstan Ali Təhsil müəssisələrində təhsil almağa başlayırlar.

Bolnisi rayonunun Arıxlı kənd sakini Aysel Qurbanova “Marneuli” radiosu ilə söhbəti zamanı orta məktəbdə gürcü dilində oxuduğu üçün öz ana dilində bəzi sözlərin mənalarını bilmədiyini bildirdi.

“Gürcüdilli sektorda oxumağımın böyük müsbət tərəfləri var, ancaq mənfi tərəflərindən biri bu ola bilər ki, öz ana dilimdə bəzi sözlərin mənalarını bilmirdim. Sonralar kitablar oxuyaraq özümü inkişaf etdirdim. Gürcüdilli sektorda oxumağın bir digər mənfi tərəfi də ondan ibarətdir ki, vahid milli imtahanlara hazırlaşan zaman ədəbi hissəni qavramaqda çətinliklər çəkirdim. Çünki, orada yazılan azərbaycandilli sözləri və terminləri başa düşə bilmirdim. Bizim müəllimimiz həmişə deyirdi ki, əgər bir insan öz ana dilinin qrammatikasını yaxşı bilərsə, o istədiyi hər hansı bir dili öyrənib, mənimsəyə bilər. Baxmayaraq ki, mən gürcüdilli məktəbi bitirmişəm, amma öz ana dilimə üstünlük verirəm”.

Qurbanova bildirir ki, o, evdə ana-atası ilə azərbaycanca, lakin qardaş-bacısı ilə gürcücə danışır. O, Bolnisi rayonunun Arıxlı orta məktəbini başa vurduğunu qeyd edir.

“Hal-hazırda İlia Dövlət Universitetində hazırlıq kursunda oxuyuram və gürcüdilli məktəbi bitirdiyim üçün dərslərə asanlıqla uyğunlaşa bildim. Çox çətinlik çəkmədim. Mənim ətrafımda olan dostlarımın çoxu gürcü olduğu üçün həmişə onlarla ünsiyyətdə olurdum. Bəzən azərbaycan dilində sözün mənasını, eləcə də, harada işlətmək lazım olduğunu bilirdim, ancaq bunu düzəldib tərcümə edə bilmirdim. Evdə isə bacımla gürcü dilində danışdığım üçün ana dilimdə danışmaqda çətinlik çəkirdim”, – Aysel Qurbanova bildirir.

Bununla yanaşı, Marneulidə yaşayan Çiçək Ömərova bildirir ki, orta məktəbdə rus dilində təhsil almaq, sonralar ana dilində danışmağa və öz fikrini daha yaxşı ifadə etməyə mane olur.

“Rus dilini daha yaxşı bildiyimə görə, öz dilimdə bəzən həmin söz yadımdan çıxa bilir. Əvvəllər düşünürdüm ki, azərbaycan dilini bilirəm və danışıram. Amma indi fikirləşirəm ki, daha dərindən qrammatikanı bilmək yaxşı olardı. Azərbaycan dilində bilməyən insanlarla rus dilində danışmağa başladım. Bu isə universitetdə gürcü dilini öyrənməyə problem yaratdı. Hətta gürcücə yeni söz öyrəndikdə onu ilk növbədə rus dilinə çevirib elə qavraya bilirəm. Mən deyə bilərəm ki, ana dilimizi bilmək çox önəmlidir”, – Çiçək Omarova qeyd edir.

Bundan fərqli olaraq, azərbaycandilli məktəbdə təhsil almış, Marneuli rayonunun Böyük Muğanlı kənd sakini Türkan Şahverdiyeva bildirir ki, rusdilli sektorda oxumaq ümumiyyətlə məqsədəuyğun deyil.

“Mən azərbaycandilli məktəbi bitirmiş bir tələbə olaraq, düşünürəm ki, rusdilli sektorda oxumaq ümumiyyətlə məqsədəuyğun deyil. Gürcü dillində oxumaq bizim üçün daha uyğundur, çünki dövlət dilini ana dilimiz kimi öyrənməli və mənimsəməliyik. Bununla yanaşı, təbii ki, ilk olaraq öz ana dilimizi dərinliklərinə qədər qavramalıyıq. Axı öz dilimizi bilməsək, başqa dili necə öyrənə bilərik?! Millətindən asılı olmayaraq, düşünürəm ki, hər bir insan üçün öz dili ilk növbədə gəlir. Mənim üçün dil bilmək yalnız danışıqdan ibarət deyil, dili öyrənərkən həmin dilin tarixini və mədəniyyətini araşdırmaq və yaxından tanış olmaq vacibdir. Axı dil insanın mənsubiyyət rəmzidir. Və onu da qeyd edim ki, dilinin qrammatik qaydasına biganə yanaşmayan və diqqətli olan hər kəs, mənim gözümdə daha irəlidədir”.

Şahverdiyeva qeyd edir ki, insan uyğunlaşdığı mühitdən uzaqlaşanda həyatın yalnız onun düşündüklərindən ibarət olmadığını daha yaxşı dərk edir.

“Hal-hazırda İlia Dövlət Universitetinin bakalavr üzrə 1-ci kurs tələbəsi olaraq deyə bilərəm ki, insan uyğunlaşdığı mühitdən uzaqlaşanda və özünə hördüyü divarları aşandan çıxanda artıq daha yaxşı dərk edir ki, həyat yalnız onun düşündüklərindən ibarət deyil. Təəssüf ki, məktəb təhsili gürcü dilini öyrənmək üçün tam kifayət deyil. Buna da əsas səbəb olaraq gürcü dili dərslərinin zəif tədris olunmasını göstərə bilərik. Odur ki, dilin öyrənilməsinə daha çox zaman və resurs ayrılmalıdır. Ən vacib məsələlərdən biri də məhz dövlət dilinin lazımi dərəcədə bilinməməsi və özü ilə gətirdiyi problemlərdir”, – Türkan Şahverdiyeva deyir.

O qeyd edir ki, məktəbdə oxuyan zaman onun üçün resurslar kifayət qədər əlçatan deyildi.

“Ana dilini daha yaxşı mənimsəmək istəyi ilk növbədə bizim içimizdə olmalıdır. Bu istək yarandıqdan sonra insan axtarışa başlayır, ancaq təəssüf ki, resurs kifayətsizliyindən əziyyət çəkirik. Mən məktəbdə oxuduğum zaman Azərbaycan dili kitabının iş dəftəri burada nadir halda tapılırdı və məcbur olub Azərbaycandan gətirtməli olurduq. İnsanın öz dilini unutması, mənliyini unutmasına bərabərdir”, – Türkan Şahverdiyeva bildirir.

Orta məktəbi rus dilində bitirmiş Naidə Tanrıquliyeva bildirir ki, rusdilli kitablarla yanaşı həmişə azərbaycan dilində də kitablar oxumağa çalışıb.

“Azərbaycandilli məktəbdə oxusaydım, bu qədər qarışıqlıq içində qalmazdım deyə düşünürəm. Bəzən elə olur ki, bir fikri azərbaycan dilində düşünüb rus dilinə çevirirəm və sonra gürcü dilinə tərcümə etməli oluram. Bəzi hallarda isə gürcü dilində danışan zaman özümdən asılı olmayaraq rus dilində sözlər işlədirəm. Öz ana dilimizi qorumaq çox vacibdir. Əgər azərbaycandilli məktəbi bitirsəydim, gürcü dilini daha asan mənimsəyə bilərdim”, – Naidə Tanrıquliyeva deyir.

Tələbələrin qeyd etdiklərinə görə, orta məktəbi ana dilində bitirməyən şagird öz dili ilə yanaşı digər dilləri də tam şəkildə qavraya və sərbəst şəkildə istifadə edə bilmir. Onlar bir neçə dili eyni anda öyrəndiklərinə görə çətinliklərlə üzləşirlər.