Avropa Parlamenti rus qanunlarına dair qətnamə layihəsini hər
iki düzəlişlə qəbul edib.
425 deputatın dəstəklədiyi barışıq layihəsində vurğulanır ki, bu
qanun Gürcüstanın hüquqi nizamının bir hissəsi olana qədər Avropa
İttifaqına üzvlüklə bağlı danışıqlar başlamamalıdır.
İki düzəlişə gəlincə, onların arasında Bidzina İvanişvilinin
sanksiyalara məruz qoyulacağı, rus qanunvericiliyinin viza
liberallaşdırılması meyarlarına uyğunluğunun qiymətləndirilməsi,
homofob konstitusiya layihəsinin geri götürülməsi,
Mixeil
Saakaşvilinin humanitar əsaslarla azadlığa buraxılması
daxildir.
25 deputat qətnamənin əleyhinə səs verib, 30 deputat isə bitərəf
qalıb.
Qətnamədə deyilir ki, Avropa Parlamenti:
1. Mübahisəli “Xarici Təsir Şəffaflığı” qanununun yenidən işə
salınmasını qətiyyətlə pisləyir. Qanun vətəndaş cəmiyyəti və
müstəqil mediaya alçaldıcı məhdudiyyətlər qoyacaq, eyni zamanda
onların azad fəaliyyət göstərmə imkanlarına xələl gətirəcək. Bu
qanun artıq vətəndaş cəmiyyəti, vətəndaş cəmiyyəti təşkilatları,
müstəqil media, dövlət rəsmiləri, ölkənin Avropa və beynəlxalq
tərəfdaşları tərəfindən etirazla qarşılanıb.
2. Qanun layihəsinin Aİ dəyərlərinə və demokratik prinsiplərə uyğun
olmadığını, Gürcüstanın Aİ-yə daxil olmaq ambisiyalarına zidd
olduğunu, Gürcüstanın beynəlxalq nüfuzuna xələl gətirdiyini və
ölkənin Avro-Atlantik inteqrasiyasını təhdid etdiyini
vurğulayır;
3. Bu qanun Gürcüstanın hüquqi nizamının bir hissəsi olana qədər
Aİ-yə üzvlüklə bağlı danışıqlara başlanmamalı olduğunu
vurğulayır;
4. Müvafiq olaraq, o, Gürcüstan Parlamentini bu qanunun qəbulu üçün
həyata keçirilən parlament prosedurlarını dayandırmağı qətiyyətlə
tələb edir. Gürcüstan hökumətini 2023-cü ilin martında vətəndaş
cəmiyyətinə və müstəqil mediaya məhdudiyyətlər qoyan qanun
layihəsini qeyd-şərtsiz geri götürəcəyini elan edərkən üzərinə
götürdüyü öhdəliklərə əməl etməyə çağırır və bir daha belə bir
qanuna təşəbbüs etməyəcəyini bildirir. Gürcüstan hökumətini
demokratiyaya, qanunun aliliyinə, insan hüquqlarına və əsas
azadlıqlara, buna görə də Aİ-yə üzvlük üçün Kopenhagen meyarlarına
zidd olan əlavə qanunvericilik təkliflərindən çəkinməyə
çağırır;
5. Qanun layihəsinin gürcü xalqının böyük əksəriyyətinin demokratik
cəmiyyətdə yaşamaq, demokratik və qanunun aliliyi islahatlarını
davam etdirmək, Avro-Atlantik tərəfdaşlarla sıx əməkdaşlığı davam
etdirmək və bu yolda dayanmaq istəklərinə xəyanət etdiyini
vurğulayır;
6. İfadə və toplaşmaq azadlığı və dinc etiraz hüququnun əsas
azadlıq olduğunu və istənilən vəziyyətdə, xüsusən də Avropa
Birliyinə daxil olmaq istəyən ölkədə qorunmalı olduğunu
vurğulayır;
7. Gürcüstan hökumətini Gürcüstan vətəndaşlarının konstitusiya
hüquqlarına hörmət etməyə çağırır və müvafiq olaraq, mübahisəli
qanun layihəsinə qarşı nümayişçiləri dağıtmaq üçün xüsusi təyinatlı
qüvvələrin qeyri-mütənasib güc tətbiq etməsi barədə məlumatlardan
narahatlığını ifadə edir; Gürcüstan hakimiyyətini qanunsuz və
qeyri-proporsional güc tətbiqinə görə təqsirli olanları araşdırmağa
və məsuliyyətə cəlb etməyə çağırır;
8. Vətəndaş cəmiyyəti və müstəqil medianın oynadığı ictimai
nəzarətçi rolunun demokratik cəmiyyət üçün vacib olduğunu və Aİ-yə
üzvlüklə bağlı islahatların irəliləməsi üçün mühüm əhəmiyyət kəsb
etdiyini vurğulayır və buna görə də Gürcüstan hakimiyyətini
əlverişli mühitin təmin edilməsi üçün hər şeyi etməyə çağırır.
9. Gürcüstan hakimiyyətinin vətəndaş cəmiyyəti təşkilatlarına və
fəallara qarşı qəsdən damğa vuran və ayrı-seçkilik edən, həmçinin
Rusiyanın Ukraynadakı təcavüzkar müharibəsinə qarşı müqaviməti
yatırmaq üçün istifadə edilən “Rusiya Xarici Agentləri Qanunu” kimi
oxşar Rusiya qanunvericiliyindən ilhamlanmasını pisləyir.
10. 14 və 15 dekabr 2023-cü il tarixli Avropa Şurası Komissiyanın 8
noyabr 2023-cü il tarixli tövsiyəsində göstərilən müvafiq
addımların atılacağı anlayışı ilə Gürcüstana namizəd statusu
verdiyini xatırladır; Bu tövsiyənin Gürcüstanı vətəndaş
cəmiyyətinin sərbəst fəaliyyət göstərə bilməsini və Aİ və onun
dəyərlərinə qarşı dezinformasiya ilə mübarizə aparmasını təmin
etməyə çağırdığını və təqdim olunan qanun layihəsinin hər iki
məqsədi pozduğunu vurğulayır;
11. Gürcüstan hökumətinə Avropa İttifaqına üzvlük üçün müraciət
zamanı üzərinə götürdüyü öhdəlikləri xatırladır və Avropa
Komissiyasının prezidentini, vitse-prezidentini və genişlənmə üzrə
komissarını da bunu etməyə çağırır;
12. Komissiyanın 8 noyabr 2023-cü il tarixli tövsiyəsində
göstərilən doqquz addımın icrası ilə bağlı Gürcüstanın tərəqqisinin
aralıq qiymətləndirilməsini təqdim etməyə dəvət edir;
13. Komissiyanı və Üzv Dövlətləri bu qanun layihəsinin Aİ-nin
Gürcüstanda donor kimi roluna təsirini qiymətləndirməyə və
Gürcüstan hökumətinə və parlamentinə Aİ-nin maliyyələşdirilməsi
haqqında qanun layihəsinin mümkün nəticələrini aydın şəkildə izah
etməyə çağırır.
14. Gürcüstan hökumətini Avropa yoluna qayıtmağa, demokratiyaya,
qanunun aliliyinə, insan hüquqlarına və əsas azadlıqlara hörmət
etmək, gücləndirmək və təşviq etmək öhdəliyini saxlamağa, namizəd
statusunun tam həyata keçirilməsini və faktiki olaraq Avropa
İttifaqına üzvlük şərtlərini təmin etməyə çağırır.
15. Gürcü xalqının qanuni Avropa istəklərini və onların fundamental
azadlıqlara hörmət edən, açıq cəmiyyət və müstəqil medianı təmin
edən firavan, korrupsiyasız ölkədə yaşamaq istəyini sarsılmaz
dəstəklədiyini bir daha bəyan edir; Gürcüstana namizəd statusunun
verilməsinin vətəndaş cəmiyyətinin nailiyyətlərinin və demokratik
səylərin tanınması istəyi, eləcə də vətəndaşların Avropa İttifaqına
qoşulmaq üçün mütləq dəstəyi ilə əsaslandırıldığını vurğulayır;
16. 2024-cü ilin oktyabrında keçiriləcək parlament seçkilərini
müşahidə etmək üçün qərəzsiz və müstəqil ATƏT/DTİHB-nin
uzunmüddətli beynəlxalq missiyasının işini təmin etməyə
çağırır;
Düzəlişlərdə:
Birinci düzəliş -
• Avropa Parlamenti Gürcüstanın yeganə oliqarxı Bidzina
İvanişvilinin indiki siyasi böhranda şəxsi rolundan və ölkənin
Rusiyaya üz tutmaq lehinə qərbə istiqamətli kursunu pozmaq
cəhdindən təəssüflənir. O, 2023-cü il dekabrın 30-da yenidən aktiv
siyasətə qayıdıb və “Gürcü arzusu” partiyasının “fəxri sədri” olub.
Şuraya və Aİ-nin demokratik tərəfdaşlarına Gürcüstanda siyasi
proseslərin pisləşməsində roluna və öz xalqının maraqlarına zidd
fəaliyyətinə görə İvanişviliyə qarşı şəxsi sanksiyaları nəzərdən
keçirməyə çağırışı təkrarlayır;
• Gürcüstan hakimiyyətinə keçmiş prezident Mixeil Saakaşvilini
humanitar əsaslarla azad etməyə və xaricdə ona müvafiq tibbi yardım
almasına icazə verməyə çağırışı təkrarlayır; Vurğulayır ki, onun
işi məhkəmə-hüquq sistemində həyata keçiriləcək islahatların
vacibliyini göstərir.
İkinci Düzəliş -
• Komissiyanı Gürcüstanda planlaşdırılan “Xarici agentlər”
qanununun Gürcüstanın viza liberallaşdırılması meyarlarını yerinə
yetirməsinə təsirini, xüsusən də Aİ-nin viza liberallaşdırılması
siyasətinin mühüm tərkib hissəsi olan fundamental hüquqlar
meyarları baxımından dərhal qiymətləndirməyə çağırır;
• “Gürcü Arzusu”nun əksəriyyətini LGBTQ+ hüquqları ilə bağlı olan
və təkcə LGBTQ icmasına deyil, həm də ifadə azadlığına və azad
vətəndaş sektoruna hücum olan konstitusiya dəyişikliklərini geri
götürməyə çağırır;
• Gürcüstan hakimiyyətinə prezident Saakaşvilini humanitar
əsaslarla azad etməyə və xaricdə müvafiq tibbi yardım almasına
icazə verməyə çağırışını təkrarlayır; Vurğulayır ki, onun işi
məhkəmə-hüquq sistemində həyata keçiriləcək islahatların
vacibliyini göstərir.
“Gürcü Arzusu” bir daha “Rusiya qanununu” qəbul etməyi
planlaşdırır. Həmin qanun 2023-cü ilin mart ayında kütləvi
etirazlar nəticəsində geri çəkilmişdi. “Gürcü Arzusu” ötən il vəd
vermişdi ki, “Rusiya qanunu” Parlamentə qaytarmayacaqlar. Amma vədi
pozublar. “Gürcü Arzusu” qanun layihəsinin ilkin formasından yalnız
“agent” sözünü çıxarıb və onu xarici maraqların daşıyıcısı ilə əvəz
edib.
Qanuna görə, gəlirinin 20%-dən artığı xaricdən əldə olunan bütün
QHT və media təşkilatlar xarici qüvvələrin maraq daşıyıcısı hesab
olunurlar. Dövlət bu təşkilatların fəaliyyətini və məqsədlərini
araşdırmayacaq, onların hamısına xarici qüvvələrin maraq daşıyıcısı
adını verəcək.
Qanun sivil ölkələrdə olduğu kimi düşmən əhval-ruhiyyəli ölkələrdən
gələn maliyyəyə deyil, Avropa və Amerikadan gələn maliyyəyə
istiqamətlənib.
Qanunun irəli sürülməsinə görə, Avropa İttifaqı üzvləri və
Gürcüstanın dost ölkə liderləri öz təəccüblərini bildiriblər,
Rusiya Prezidentinin mətbuat katibi isə “Gürcü Arzusu”-nun qanununu
bəyənib.